Тэнгэрт дүүлье гэж оролдохгүй оюун санаа эцэстээ удалгуй газарт унадаг

           
             Амьдрал болон оюун санаандаа өндөр хэм хэмжээ тавьж амьдардаг хүн лавтай дэвшиждээшилдэг. Өндөр үр дүнг хүсэмжилж хичээл зүтгэл гаргавал хэн ч хамгийн анхны гарааны цэгээсээ нэлээд урагш давшиж чадах ёстой юм. Харин зорилгынхоо эцсийн цэгт хүрээгүй ч өөдлөхийн төлөө хичээл зүтгэл заавал түүндээ таарсан ач тусыг өгөх нь зайлшгүй.              Хорвоод сайн араншинт хүний дүр эсгэсэн гаднаа гяланцагийн хамсаатнууд олон бий. Мэдээж, жинхэнэ шилдэг сайн араншинтай хүмүүс андуурагдана гэж үгүй. Харин тэдний дунд гайхам сайн араншин мөнгөжиж бэлжихэд тус болж магад гэж боддог нөхөд ч байх бий вий. Тэд хэрэг болгон зориуд сайн зан араншинтай хүний дүр эсгэн хөнгөнцөр хүмүүсийг хуурч мэхлэхийг оролддог.              Нэг хурандаа нэр алдартай нэгэн эрд "чам шиг олны анхаарал татах юм бол нэг түмзн фунт төлсөн ч яах вэ" гэжээ. "Яагаад тэр вэ" гэж асуухад мөнөөх базаахгүй хурандаа "алдар нэрээр суурь мөнгө хийвэл нэг түмэн фунт байтугайг ч хялбархан олох юм бишүү" гэж нэрэлхэх юмгүй шуудхан хариулсан гэдэг.

"Мэдлэг бол хүч" гэлцэх нь бий. Гэвч цаад алсуур утгаар хэлбэл зан араншин л хүч болдог юм. Хайр энхрийлэлгүй сэтгэл, үйлдэлтэй үл хамаарах оюун ухаан, зөөлөн сэтгэлээр дутсан авъяас эд бүхэн хүч мөн боловч, алдаа л хийвэл гарз хохирол авч ирэх төдий зүйл болж хувирах нь амархан байдаг.              Бид мэдээжээр энэ мэт оюун ухаанаас ямар нэгэн зүйлийг сурч авч, сэтгэлийн таашаал хүртэх нь хүртэж байдаг. Харин түүнийг хүндэтгэж чадах уу гэсэн асуулт гарвал хариулахад нэлээд бэрх юм. Маш сурамгайгаар хүний өврөөс түрийвчийг нь сугалж авах халаасны хулгайч хийгээд морийг гайхалтай чадмаг унаад бусдыг дээрэмдэн дутаагчийг хүндэтгэж үзэхийг завдахтай агаар нэг биш үү.              Зөв шударгуу, дээд цэвэр, сайн сэтгэл ухаан хэмээх чанарыг зөвхөн чамин үгээр илэрхийлж чадахгүй юм. Эдгээр чанарууд л хүний зан араншингийн үндсийг хэлбэр дүрстэй болгож байдаг. Энэ шинж чанар дээр бат чанга зоригийг нэмбэл мориндоо ташуур өгсөнтэй адил. Ингэвэл л сайнд садаа бологч мууг тэвчиж, зовлон бэрхшээл гай түйтгэрийг давах хүч шууд л бидний биед буцлахаас зайлахгүй.              Нэгэн цэрэг балмад алуурчинд баригджээ. Тэр алуурчин цэргиш шоолж "чам мууд өөрийгөө хамгаалах нуувч хүртэл алга даа" гээд тохуурхан инээжээ. Тэгсэн чинь мөнөөх цэрэг цээжиндээ гараа' тавиад "миний нуувч эндээ байдаг" гэсэн гэдэг. Үүн лугаа адил золгүй явдалд хэчнээн унавч, цэвэр ариун хүний зан араншин л нү гялбам гэрэл гэгээтэй байдаг. Тухайлбал түмэн хүн унасны хойно тэрээр цэвэр ариун болоод эр зоригоороо өнчин бэхлэлтээ хамгаалсаар байх бизээ.              Аскин бол билэг танхай биеэ даахын оюун санаа хийгээд үнэнийг уйгагүй эрж хайх сэтгэлийг цогцлоосон үнэхээрийн гайхамшигтай хүн байсан. Тэрээр өөрийнхөө үйл ажил, итгэл бишрэлийг дараах байдлаар өгүүлсэн байдаг ба энэ бол хүн бүхэн сэтгэлдээ сийлэх ёстой үг юм. "Ямагт сайн сэтгэлийн тушаалыг гүйцэтгэж, үр дүнг нь тэнгэр бурхандаа даатга. Энэ бол бага байхаасаа эх эцгээсээ хүлээж ирсэн сургааль юм. Би одоо ч гэсэн энэхүү зөвлөлгөөг хэрэгжүүлж байдаг бөгөөд үүнийг огт мартаж чадахгүй байсаар энэ насаа дуусгах бизээ. Энэхүү сургаалийг чанд хамгаалсаар амьдарч ирсэн надад тэр хэмжээгээр өөрийгөө золиослох нь ч их байсан. Гэвч өчүүхэн ч харамсдаггүй. Тиймэрхүү амьдрал л эцсийн эцэст мандал бадрал, аз жаргалд чиглэсэн зам байдаг юм. Би өөрийнхөө хүүхдүүдэд заавал над шиг энэ замаар явахыг сургах санаатай байна" гэжээ.             Хүн хэн ч байсан гайхалтай зан араншин олохыг амьдралынхаа хамгийн том зорилго болгох ёстой юм. Зөв аргаар түүнийг олохоор хүч чармайлт гаргавал улам бүр амьдрах хүч бялхаж, амьдралыг үзэх үзэл ч батжин бэхжих бизээ.             Тухайлбал, бодитой зүйл болж чадахгүй байлаа ч хүн амьдралдаа өндөр дээд зорилготой байх нь өчүүхэн ч дэмий хэрэг биш юм.            "Толгойгоо өөд нь өндөрт өргөе гэдэггүй залуу хүн хэзээд хөлөө үргэлж харж амьдрах болдог. Тэнгэрт дүүлье гэдэггүй оюун санаа газарт дөрвөн хөллөх хувь зохиолыг мөшгих бизээ" гэж улс төрч Дейзлер хэлжээ.

Түмэн хүнийг өөртөө татах зан араншингийн нууцаас

Боловсрол, чадвараар дульхан, өмч хөрөнгө багатай хүн ч гэсэн шилдэг зан араншинг л цогцлоосон байвал бусад хүнд ихээхэн нөлөө үзүүлж байдаг. Энэ тал дээр тухайлбал жирийн ажилчин ч бай, парламентын гишүүн мэтийн чухал албанд хүрсэн хүн ч бай нөхцөл байдал адилхан. Улс төрч Карнинг хэлэхдээ: "Би юунаас ч илүү зан араншингийн төлөвшлийг дамжиж байж эрх хүч олохыгхүсдэг. Энэ бол тийм ч хурдан арга биш байж болох авч хамгийн баттай зам юм, би үүнд хатуу итгэдэг, эргэлздэггүй" гэжээ. Оюунлиг эрдэмтэй хүнийг хүндэтгэх нь огтхон ч хамаагүй. Гэхдээ оюун ухаанаас өөр ямар нэг зүйл түүнд байхгүй бол тэднийг итгэх нь хэтэрхий хөнгөн хуумгай хэрэг мөн.              Улс төрч Жон Лассель өгүүлэхдээ: "Манай улс бурхан тэнгэрээс тусламж гуйж болох ч эцсийн дүнд сайн араншинт хүний заавар удирдлагыг дагах нь илүү бодитой зам гэжүздэг". Энэ бол жинхэнэ унэнийг илэрхийлсэн үг юм.              Францис Хорнерын замналд энэхүү үнэн баттай илэрч байдаг. Шотландын шүүгч Кокбен түүний амьдралын тухай дурсахдаа:              "Түүний зам зөв хичээнгүй бүх залуу хүмүүсийн сэтгэлд гэгээ гэрлийг түгээж үнэнхүү чадсан билээ. Тэрээр ердөө гучин наймхан нас наслаж хорвоог орхисон боловч хэнээс ч илүү өргөнөөр хүмүүсийн сэтгэлийг татаж чадсан юм. Хэрцгий догшин, сэтгэл оюунаар ядмагхан нөхдийг эс тооцвол түмэн хүн түүнийг хүндэтгэн хайрлаж, түүнд итгэж, түүний үхэлд эмгэнэн гашуудаж байлаа.               Одоо би залуучуудаас асууя! Яагаад Хорнер ийм өндөр хүндэтгэлийг хүлээх болсон юм бэ? Өөрийнхөө тусын тулд уу? Тэрээр ердөө Эдинбарын худалдаачны л хөвүүн байсан. Эд баялгийн төлөө юү? Тэр ч, түүний ойр дотныхон ч, элбэг дэлбэг хэрэглэх мөнгө төгрөгтэй байсангүй. Тэгвэл албан тушаалын төлөө юү? Тэрээр хоёр гуравхан жилийн хооронд ямар ч нөлөөлөх хүчгүй, бага цалинтай ажил эрхэлж байсан. Уран цэцэн болохоороо тэр үү? Түүний үг яриа цөөн, эрхэмсэг байсан ч хүнийг алмайруулан татах хүртэл уран цэцэн үгээр уяруулж байсангүй. Өөрийгөө болгохын тулд л бусдыг татдагхүчтэй байв уу? Түүний ааш байдал жирийн хүмүүстэй өчүүхэн ч ялгаагүй төлөв төвшин байсан.

              Тэгвэл Хорнер хүмүүсийн хүндлэлийг яагаад хураан цуглааж чадав. Тэрээр эрүүл саруул сэтгэлгээ, хичнээнгүй зан, зөв итгэл баримтлал, сайн сэтгэл зэрэг, өөрөөр хэлбэл хичээнгүй шударгуу хүн хэн боловч тийм ч их зоволгүй гартаа оруулдаг чанаруудыг биедээ бат эзэмшсэн байсан учраас билээ. Өөр үгээр хэлбэл түүний зан аашийн хүч түүнийг ийн өндөрт өргөсөн хэрэг. Харин тэрхүү зан ааль нь төрөлхийн зүйл бус, жирийн л элементээр   хичээл оролдлого гаргаж барьж босгосон бүтээл юм.              Авъяас чадвар, уран цэцний авъяасыг голлож харвал түүнийг давах хүн олон. Гэвч тийм авъяас чадвар дээр зан аашийг нэмж хольсон үед түүний дээр гарах хүн нэг ч байхгүй. Жирийн л авъяас чадвараас өөр юмгүй ч сайныгаа алдалгүй боловсрохуйд зүтгэвэл тухайлбал өрсөлдөөн, атаа жөтөө хэтэрсэн нийгэмд ч заавал ч үгүй том амжилтыг олдог билээ. Тэрээр чухам энэ үнэнийг батлахын тулд төрсөн мэт хүн юм" гэжээ.

АРАВДУГААР БҮЛЭГ 

Хүмүүний чансаа 

Зан араншин бол нэг насанд үйлчлэх цорын ганц эрдэнэ мөн.

1. 3ан араншин нэг насанд үйлчлэх цорын ганц эрдэнэ.              

Шилдэг зан араншин бол хүний амьдралд олдох хамгийн дээд үнэт эрдэнэс билээ. Авир араншин өөрөө гайхалтай статус бөгөөд хорвоогийн итгэлийг гартаа оруулах өв хөрөнгө юм. Нийгмийн байр нь суурь ямар ч байлаа гэсэн сайн авир араншинт хүн зөвхөн түүгээрээ хүндлэл хүлээмүй. Зан араншингийн хүч эд баялгаас ч илүү. Сайн араншинт хүмүүн янз бүрийн нэр алдрыг хураан цуглаавч баян хүнтэй адил бусдаас мөнөөх алдар хүндээ харамладаггүй. Бас шилдэг авир араншин асар их нөлөөлөх хүчийг өөртөө агуулж байдаг. Яагаад гэвэл тийм араншин юу юунаас илүү хүмүүст итгэгдэн хүндлэгдэх чанараас өөрөөр хэлбэл, итгэл,зөв хичээнгүй, бат тууштай байдал хэмээх сайн суртахуунаас төрж гардаг юм. Шилдэг зан араншин хүний хамгийн сайн онцгой шинж мөн. Сайн араншинт хүн нийгмийн ариун сэтгэл бөгөөд мөн төр улсын язгуур хөдөлгөгч хүч болж байдаг. Дэлхийг эзэмдэх хүч нь өндөр суртахуунаас өөр зүйл биш юм. Наполеон ч иймэрхүү санаа өгүүддэг байв. Дайны цагт л ёс суртахуунтай сэтгэл, эд материалын хүчнээс арав дахин их сүр хүчийг төрүүлж гаргадаг гэж тэрээр хэлжээ.Ингэж бодож үзвэл төр улсын хүч, аж үйлдвэрлэл, иргэншил сэлтийн мандал буурал нь ард түмэн хүн нэг бүрийн хүн чанараас шалтгаацаж байдаг гэж хэлж болох юм. Амар тайван иргэний нийгмийн суурь ч бас үүн дээр сүндэрлэж, хууль цааз, бусад систем хүртэл ард түмний энэхүү иргэнлиг чанараас төрж гардаг . Хувь хүн ч бай, төр улс болон үндэстэн ч бай өөр өөрийн үнэ цэнэдээ таарч тохирох зүйлээс өөр юмыг эрж хайдаггүй, хэр хэмжээндээ үл тохирох өндөр хүсэл санаархал гаргавал эцсийн эцэст талаар болон унадаг билээ. Үр дүн заавал нэг учир шалтгаантай байдаг гэсэн утгаар хэлвэл, хувь хүний зан араншин болон ард түмний иргэнлэг чанарын шилдэг юмуу буурай байдал л хувь хүн болоод нэгэн улсын ирээдүйг шийдвэрлэхэд чухал хэмжүүр болжбайдаг гэдэгнь асч буй галыг харахаас ч илүү тов тодхон үнэн билээ. 

Сэргэлэн цовоо байдал хүмүүний оюун санаанд уян хатан чанарыг огдог 

           Сэргэлэн цовоо байдлаа алдалгүй ажил хөдөлмөрт шуранхайлж орсон хүний яриа утга учирлаг чанараар арвин төдийгүй нөлөөлөх хүч нь агуу их юм. Цовоо сэргэлэн байдал нь хүний оюун санаанд уян хатан чанарыг өгч байдаг. Цовоо эрчимтэй ажиллавал аягүйрхэх сэтгэл арилан хийсч, ямар ч бэрхшээлтэй тулгарлаа ч түүндээ "түлэгддэггүй". Энэ бол хүсэл эрмэлзэл сэтгэлийн тулгуур болдогийн учир бөгөөд, хүсэл эрмэлзлэлээр дүүрсэн оюун санаа нь амжилтын боломжийг огтхон ч үргээж хулжаадаггүй билээ. Хүсэл эрмэлзлэлээр шатаж яваа хүний сэтгэл нь эрүүл чийрэг хийгээд аз жаргал гэгч зүйл тэр биеэрээ байгаа нь тэр буй за. Өөрөө цовоо сэргэлэнээр ажилдаа шамдвал мөн ялгаагүй бусдын идэвхийг хөөрөгдөн босгох нь бий. Махран ажиллавал ямар ч хар бор ажил байсан хүндлэлтэй золгуулдаг билээ. Өөртөө итгэлтэй байгаа эсэхээс ажлын бүтээмж өөр өөр болдог. Чин сэтгэлээсээ баяр хөөртэй ажиллавал биеийн хүчний ч бай, оюун санааны ч бай ажил утга учиртай үр дүн төрүүлдэг юм. Гүн ухааны эрдэмтэн Хьюм "хэзээ ямагт сэргэлэн цовоо байдлаа алдалгүй, юм үзэгдлийн гэгээ гэрэлтэй талыг дандаа харж явууштай. Жилийн орлого нь нэгэн түмэн фунтын үнэтэй томоохон газрын эзэн боллоо ч бүүдгэр сэтгэлээр амьдрах нь үнэндээ муухай" гэж амны уншлага мэт ямагт хэлдэг байжээ. Сурган хүмүүжүүлэгч Арнольд сэргэлэн цовоо, гайхамшигтай оюун санааны эзэн хүн мөнөөс мөн байлаа. Тэрээр бүхий л бие сэтгэлээ залуус, багачуудыг сурган хүмүүжүүлэх хэмээх агуу их үйл хэрэгт зориулсан билээ. Түүний амьдралын замналыг гайхалтай сайхан намтар бичлэг болгон үлдээсэн бөгөөд түүнд дараах мөрүүд бий. "Арнольдын сургуульд хачирхмаар шахам эрүүл саруул уур амьсгал сургуулийнх нь байрын өнцөг буланд хүртэл нэвт шувт хүрсэн байв. Шинээр орсон сурагчид хүртэл шууд л анзаармаар, хэчээнгүй махруу сургалт хүмүүжлийн ажил явагддаг байв. Сурагчид хүн бүр өөр өөрийн үүрэгтэй байлаа. Хийх ёстой зүйлээ сайн биелүүлэх нь сурагчдын үүрэг бөгөөд мөн баяр баясгалан нь ч болдог. Үүнийг сурагчид өөрсдөө маш сайн мэддэг байсан.              Хүүхдүүд цөм л амьдралын талаар хэлж үл мэдэх сонирхлоор дүүрэн байв. Нийгэмд хэрэгтэй хүн, аз жаргалтай хүн болоход чухам юу хийвэл дээр вэ? Ингээд түүний хариултыг тэд олж харахаараа сэтгэл зүрх нь үгээр хэлэхийн аргагүй баяр баясгалангаар бялхдаг ажээ. Хүүхдүүд удалгүй хүний амьдрал хийгээд хүний үнэ цэнийг ойлгуулж, өөрсдийнх нь урагшлах ёстой замыг зааж өгсөн ачит багшдаа хандаж гүн гүнзгий хүндлэл хийгээд хайр энэрлийн гараа сунгадаг ажээ. Сурган хүмүүжүүлэх ийм нөхцлийг бий болгож чадсан нь Арнольдийн хүн чанарын агуу дэлгэр хийгээд нэвт харах чадварынх нь ач юм. Тэрээр энэ ертөнцийн жинхэнэ бодит үнэнийг мэдэж шавхсан сурган хүмүүжүүлэгч байлаа. Ажлаараа нэр төр.албан тушаал хөөлгүй, нийгмийн дэвшил хийгээд хувь хүний хөгжилд эрхэлсэн ажил юу юунаас чухал юм гэсэн бодит баримтыг биеэрээ үзүүлж иржээ. Энэ ухамсар л түүний сурган хүмүүжүүлэх үзэл бодролын тулгын чулууг хэлбэршүүлсэн гэж хэлж болно. Арнольд өөрийн төлөвлөсөн төлөвлөгөөгөө илүү дутуугүй гүйцэтгэдэг байлаа. Сурагчдын хүлээх үүрэгт ч ялгаварлах зүйлгүй, нэг тал руу хэлбийсэн зорилгод хэт шахах явдал гаргаж байсангүй. Тэрээр зөвхөн ажил л хүний амьд яваагийн баяр баясгалан агаад бүхий л авъяас чадвараа түүнд юүлвэл авир араншин ч дээшилж, дэвшил хөгжлийг ялж байж л гартаа оруулна хэмээн хатуу итгэж байснаас тэр юм" гэжээ.

              Арнольдын сургуулиас олон тооны чухаг нандин хүмүүс төрж гарсан билээ. Тэдний нэг, цэргийн хүн болох Ходсон Энэтхэгээс эх орондоо, гэрийнхэндээ илгээсэн захидалдаа хүндэтгэн хайрлах ёстой ачит багшийнхаа тухайд ийн өгүүлсэн нь бий."Арнольд багшийн нөлөө үнэхээрийн арилж алга болдоггүй шахам хүчтэй эд юм байна. Алс холын Энэтхэг оронд байлаа ч багшийн сургааль амьд ,үргэлжилсээр л байх юм даа" гэжээ. Ийнхүү зөв, чин үнэнчээр, эрчим буцалсан хичээнгүй чармайгчийн амьдралын замнал хавь орчныхоо хүмүүс, тэр байтугай нэгэн улсын ирээдүйд ч лавтайяа ашиг тустай нөлөө үзүүлдэг ажгуу.

Нэгэн насны амьдралыг шийдвэрлэсэн ганц ширхэг ном

Цаг нөхцөөх санаатай уншихаар гарт тааралдсан номонд, өндөр дээд хүмүүний амьдралыг
туулсан хүний үлгэр бичигдсэн байх тохиолдол ч бий юм. Тэр нь уншсан хүний сэтгэлийг
хөдөлгөж, санаанд оромгүй гайхалтай идэвхийлэх хүчийг дуудан босгосон хүртэл удаатай.
Игнатис Рояла цэрэгт байхдаа тулалдаанд хөлөндөө хүнд шарх олж, эмчилгээ хийлгэх болжээ. Нэг
өдөр, санаа сэтгэлээ онгойлгохоор ном уншъя гэж бодоод, асрагчаасаа гуйжээ. Тэгвээс түүнд өгсөн
ном нь "Ариун хутагтын цадиг" байв. Тэрээр энэхүү номын ачаар сэтгэлийнхээ гал дөлийг
бадрааж, шашны шинэ байгууллага Исүсийн нийгэмлэгийг үүсгэн байгуулахад биеэ зориулахаар
шийдсэн гэдэг.
Мартин Рутер ч түүнтэй нэгэн адил "Ян Гус-ын амьдрал, уран бүтээл" хэмээх номонд
сэтгэл татагдсанаас үүдэж шашны өөрчлөн байгуулалтын их хэрэгт бүхий л насаа зориулсан гэдэг.
Вольф хэмээгч ч бас залуудаа "Франциско де Хабиерын амьдрал"-ыг уншиж гүн гүнзгийгээр
сэтгэл нь хөдөлж, түүний замналыг нэгэн насныхаа ажил болгохыг сонгож авчээ.
Цаашлаад Вильям Кэри загалмайтны шашныг түгээн дэлгэрүүлэх ажилд зүтгэхээр болсон нь
Капитан Кукк-ын далайн аялалын тэмдэглэлийг уншсанаас үүдэлтэй ажээ.
Францын Харнер өөрийгөө хамгийн их догдлуулсан, сэтгэл хөдөлгөсөн ном зохиолын
тухай сэтгэгдлээ өдрийн тэмдэглэл болон захиандаа бичиж үлдээг заншилтай хүн байжээ.
Тухайлбал зураач Леонорсын "Урлагийн онол" бүтээлийн тухайд: "Бэконы бүтээлүүдийг эс
тооцвол, үүн шиг өөрийгөө боловсруулахуйн чухлыг гүн гүнзгий илэрхийлсэн ном байхгүй"гээд,
Леонорс хүн агуу их болохын тулд ямархуу замыг хайвал сайн бэ гэдгийг гайхалтай эелдэгээр
тайлбарлажээ. "Хүний хувьд хичээл зүтгэл л бүхнийг мэддэг" гэж тэрээр баттай хэлж буй агаад
түүний өөртөө итгэх итгэлээр бялхсан хэллэгт уншигчид ч, гоц авъяас бол төрөлхийн бус, хичээл
зүтгэлээр олж хүртдэг зүйл гэсэн итгэлээ хүчтэй болгож байна. Цаг ямагт хамгийн дээдийг
зорихоор зүтгэх хүчтэй урам онгод энэхүү номонд хар аяндаа, бүр уран яруу өгүүлэгдэж буй. Ийм
оргилуулан, дэгжээх маягийн зохиол өөр байхгүй буй за" гэжээ.
Энд анхаарууштай нь тэр цагийн Леонерс ч өөрөө нэгэн зураачийн цадиг түүхийг уншаад зургийн
хичээлд махран шатаж эхэлсэн нь бодит үнэн юм. Бас хойч үеийн алдарт зураач Хендер ч
Леонерзийн намтараас үүдэж зургийн замаар зорьж үзэхээр шийдсэн гэдэг.
Ийнхүү нэгэн хүний эр зориг, их эрмэлзэлээр бялхсан амьдрал түүн лугаа адил авъяас хийгээд
урам онгод өвөрлөсөн бусад хүмүүсийн сэтгэл зүрхэнд гал бадраадаг ажээ. Гайхамшигтай үлгэр
загвар цаг үеийг гэтлэж хэлхэгдэн, тэрхүү авъяас бас дахин суутнуудаар дамжигдан мөнхөд
уламжлагддаг ажээ.

"Хойт насанд "уул" болохоор зоригтой амьдрал

Намтар бичлэгийн хэрэгтэй тал нь гайхамшигтай зан араншингийн үлгэр загвараар баян байдагт
оршино. Агуу их хүмүүс, тэдний амьдрал тэмдэглэл бичлэгээр дамжиж бидний сэтгэл зүрхэнд хоногшоод,
тэрхүү үйл явдлууд орчин цагт үргэлжлэн амьдардаг билээ. Өнгөрсөн цагийн агуу хүмүүс бидний ширээний
хажууд тухлан, гарыг чинь атгаж буй. Тэдний бидэнд хүртээсэн ашиг тустай үлгэр загварыг бид судалж,
бахдаж, суралцах ёстой юм шүү.
Өнгөрсөн үеийн агуу хүмүүс өндөр дээд оюунлиг амьдралынхаа дурдатгал бичгийг өв сан
болгож хойч үеийнхэндээ үлдээсэн, тэр бол сайн суртахуун хийгээд аз жаргалын ширгэшгүй булаг
мөн билээ. Яагаад гэвэл тэдний дурдатгал хойч үеийнхэн өөрийгөө төлөвшүүлэхэд гайхамшигтай
үлгэр загвар мөн агаад орчин үеийн хүмүүсийн сэтгэлийг шинэ амьдралаар үлээн дүүргэж, хүний
амьдралын дахин эхлэл хийгээд хүмүүн чанарын хувьсгалд туслахаар гараа сунгадаг ажгуу.Жинхэнэ хүмүүний амьдралаар амьдарч ирсэн агуу хүмүүсийн намтар бичлэг өнөө үед ч үр
өгөөжөөр дүүрэн, ховор чухаг үр жимсийг нягт шигүү чихэлдүүлэн байдаг билээ. Ийм намтар
бичлэг бол жинхэнэ үнэний дуу хоолой, орчин үед амьдрах оюун санаа мөн.
Шүлэгч Милтон: "Агуу ихийн оюун ухаанаар булиглах цус" гэж хэлсэн нь бий..
Гайхамшигтай хүмүүсийн намтрыг уншвал ямар ч хүн байлаа гэсэн оюун санаа нь баялаг болж,
ямар нэгэн шийдэл хийхээр санаа сэтгэл нь хөглөгддөг. Иймэрхүү намтар бичлэг хүний хязгааргүй
бололцоог нотлож байдаг тул уншигчид биеэ даахын сэтгэлээр өндийн босч.хүний амьдралд хүсэл
мөрөөдөл хийгээд зорилго чиглэл өөдөө дээшээ, баттай зүйл болдог билээ.
Ялангуяа уншигчид намтар бичлэгийн дотроос өөрийн дүр зургаа харж гаргаж ирэх
тохиолдол байдаг. Тухайлбал нэрт хуульч Самуэл Ромил францын алдарт хуульч Дагесорын
амьдралын замнал түүхийг уншаад сэтгэл нь гүнээ хөдөлжээ. "Түүний туулсан гэгээ гэрэлтэй
амьдралыг мэдсэнээр миний урам онгод ихээр асч бадамласан юм. Тэгээд миний бие дахин гэрэл
гэгээтэй замыг сэтгэлдээ ургуулан бодох болсон билээ" гэж тэрээр өгүүлсэн байдаг.
Франклин ч залуудаа шашны зүтгэлтэн Котон Маза-гийн намтар зохиолыг уншаад сэтгэл нь их
хөдөлсөн гэдэг. "Миний бие хүнд хэрэг тус болж, алдар нэр олсон нь ч энэ номтой учирсны ач юм"
гэж хожим давтан өгүүлсэн байдаг.
Ийнхүү сайн үлгэр загвар хүнийг өөд нь татаж, ирээдүйг атгах хойч үед уламжлагдан
өвлөгддөг билээ. Улмаар ном бичиг унших тохиолдолд ч анд нөхрийн ёсонтой адил сайн зохиолд
татагдаж түүний хамгийн сайн хэсгийг үзэж судлах явдал чухал юм. Энэ талаар нэгэн ухаантан:
"Би гайхамшигтай ном зохиолоос өөрийг уншмааргүй байдаг. Гайхалтай ном зохиол гэдэг голдуу
эртнээс хайрлан уншиж ирсэн номыг хэлдэг. Би энэхүү хуучны танилтайгаа улам нандин
холбоотой болохсон гэж хүсч байна. Шинэ номыг анхлан уншихаас илүү хуучин номоо давтан
унших нь бүр олз ихтэй байх ёстой юм" гэж бичсэн байдаг.

"Үлэмжийн хүн" болохын төлөөх онгод чиний авъяасыг дуудан босгодог

Урлагийнхан ч өөрөөсөө илүү давсан авъяастанд хөглөгдөж авъяасаа хурцлаж дээшлүүлж байдаг.
Тухайлбал Хайдоны суут чанарыг Хендер анх хөл дээр нь босгосон гэж хэлэхэд хэтрүүлсэн болохгүй юм.
Хендерийн бүтээл сонсоод Хайдон хөгжим зохиох урам онгодоо шатаах болсон билээ.
Хайдон өөрөө өгүүлж буйчлан түүнтэй учраагүй бол түүний "Диваажингийн үүсгэл" оратори бий
болоогүй байх байсан ажээ. Хайдон Хендерийн тухай "хөгжмийнхөө санааг шийдээд бариад авахаараа гялс
манас урагшилдаг хүн дээ" гэж өгүүлжээ. Бас "түүний бичсэн ямар ч аялгууг сонсоход миний цус хөөрч,
дагжин чичирдэг билээ" гэж хүртэл ярьсан байдаг.
Хөгжмийн зохиолч Скарллет Хайдоныг бишрэгч хөгжимчин агаад түүний араас хөөж Италийн бүх
газар нутгийг тойрсон гэдэг. Хэдэн жилийн дараа ч мөнөөхөн агуу уран бүтээлчийн тухай дурсах үедээ
бахдаж шагшсан сэтгэлээ илэрхийлэхийн тулд бараг л загалмайгаа таслах шахаж байжээ.
Жинхэнэ уран бүтээлчид бие биенийхээ агууг шууд хүлээн зөвшөөрдөгбилээ.Бетховен Кербини-ын
хөгжмийн мөн чанарыг хэн ч халдахгүй болтол магтан дуулж, Шубертийн суут авъяасын тухайд ч халуун
дотно магтаал илгээж байлаа.
"Үнэхээр ярих юм алга, Шубертын дотор бурхны дөл орогнож байна" гэж Бетховен өгүүлжээ.
Уран зургийн ертөнцөд ч адил тухайлбал Носкорд залуудаа Леонорс-ийн бүтээлд сэтгэл татагдцаг байлаа.
Нэг өдөр агуу их зураач нийтийн цуглаанд оролцож байхад,Носкорд бөөгнөсөн улсыг зайчлан түүний
өмсгөлийн хормойд шүргэх шахам ойрхон очжээ. Сүүлд нь тэрээр "Леонорс багшийн хувцсанд шүргэхүед
бараг л нисч хөөрчих шахам баяртай байсан" гэж өгүүлсэн байдаг. Суут авъяасанд хандах залуу хүний
солиором тэмүүлэл энэхүү үгээр нэн тодорхой дүрслэгдэж байгаа бус уу.